Choć dziś jest mało znaną postacią, śmiało można powiedzieć, że Jakub Fugger był jednym z najbogatszych ludzi wszechczasów. Z pewnością był najzamożniejszym człowiekiem swojej epoki.

Jak to się stało, iż potomek chłopów sfinansował wybór Karola V Habsburga na tron cesarski? Historia rodzinny Fugger uczy jak w ciągu trzech pokoleń można zgromadzić niewyobrażalny majątek i realnie kształtować politykę całego kontynentu. W chwili śmierci Jakub Fugger, zwany też Jakubem Bogatym, zgromadził majątek warty ponad 2 mln guldenów, wyceniany dziś na $309 mld. Była to równowartość 2% PKB całej ówczesnej Europy.

Rodzinny biznes

Historia sukcesu Fuggertów rozpoczyna się dosyć niewinnie. Hans Fugger, dziadek Jakuba, porzuca stan chłopski pod koniec XIV wieku i zostaje augsburskim kupcem. Małżeństwo Hansa z Elżbietą Gfatterman, córką najważniejszego mieszczanina ówczesnego Augsburga, pozwoliło mu rozwinąć lokalny biznes handlu tekstyliami na szerszą skalę. W kolejnych latach rodzinnym interesem zarządzali babka, ojciec i matka późniejszego Wielkiego Mieszczanina Augsburga (tytuł arystokratyczny). Otwierali przedstawicielstwa swojej firmy w licznych krajach ówczesnej Europy.

Prawie duchowny

Młody Jakub II (imię otrzymał po swoim ojcu), chciał zostać duchownym, rozpoczął nawet studia teologiczne, które jednak porzucił. Zamiast tego postanowił odwiedzić wszystkie faktorie rodzinnego interesu, by poznać je jak najlepiej. Stażując w Wenecji, najbogatszym mieście ówczesnej Europy uczył się handlu, bankowości i rozrachunków. Umiejętności te później wykorzystywał by unowocześnić działalność rodzinnego przedsiębiorstwa (potrójny zapis każdej transakcji). Choć podstawą sukcesu rodziny Fugger (Jakub miał dziesięcioro rodzeństwa i nie był wcale najstarszy w rodzinie) był handel. Największe zyski udało się osiągnąć przez bankowość prowadzoną dla rodziny Habsburgów oraz liczne inwestycje w górnictwo metali szlachetnych Europy Środkowej.

Inwestycje i handel odpustami

Jakub Fugger miał przy tym umiejętność przekonywania innych bankowców by sfinansowali jego zamierzenia. Co ciekawe sam udzielał pożyczek władcom w zamian za koncesje, które pozwoliły mu osiągnąć monopol w wydobyciu miedzi w tej części świata. Posiadał również bardzo dobre wyczucie inwestycji, które mogły mu przynieść zyski. Współpracował na przykład z Janem Thurzo, który w podkrakowskiej Mogile innowacyjnie przetapiał rudę czarnej miedzi na czystą miedź i srebro. Rodzinna Fugger wydobywała też między innymi sól w Tyrolu czy prowadziła handel metalami z Indiami. Dodatkowo udzieliła pożyczek (5,4 tyś. dukatów) na wyprawę Magellana dookoła ziemi i zajmowała się handlem czarnoskórymi niewolnikami do Ameryki Południowej, wylewała armaty oraz prowadziła mennice. Historyczne źródła donoszą, iż poprzez pożyczkę dla Albrechta Hohenzollerna Jakub Fugger uzyskał monopol na handel odpustami w regionie Moguncji. Zyski z popularnej w tym czasie sprzedaży odpustów szły do kasy rodziny Fugger.

Zarządzanie tak wielką liczbą inwestycji wymagało od Fuggera zarówno dobrej organizacji pracy jak i wielkiego sprytu. Część inwestycji odbywała się poprzez podstawionych kupców. Poza tym przedstawiciele rodziny często służyli na dworach królewskich i książęcych zdobywając przy tym cenne informacje. Podobno jeśli była taka potrzeba, posuwano się do przekupstw czy szantaży, aby tylko uzyskać przewagę nad konkurencją. Sama firma Ungarischer Handel posiadała jednocześnie tak liczną straż, że nazwać ją można było prywatną armią. Fugger inwestował też w nowoczesne drogi, które z jednej strony umożliwiały królestwom i księstwom szybciej się rozwijać. Z drugiej strony natomiast pozwalały jego firmie omijać cła i opłaty lokalnych władców.

Bogactwo a wpływ na politykę

Bogactwo Jakuba II było tak duże, iż wpływał on realnie na politykę ówczesnego świata. Szczęśliwa gwiazda rodziny Fugger związana była nieodłącznie z rodem Habsburgów, nie dziwi więc fakt iż Jakub Bogaty udzieli Karolowi V pożyczki 852 tyś guldenów (3 tony złota) na przekupienie elektorów Rzeszy pozwalające mu osiągnąć tytuł cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Sam Jakub Fugger również został arystokratą tego cesarstwa, choć i bez tego „Cesarz, królowie, książęta i możni panowie posyłali do niego swoich wysłanników; papież obejmował jak najukochańszego syna, kardynałowie wstawali na jego widok”- jak pisał kronikarz Klemes Sender.

Choć działalność Jakuba Fuggera ciężko dziś nazwać etyczną, warto też wspomnieć o jego poczynaniach filantropijnych. Jakub Bogaty przeznaczył 15 tyś florenów na budowę schronisk dla bezdomnych. Zakupił również część rodzinnego Augsburga, gdzie zbudował i utrzymywał przytułki dla potrzebujących. Do dziś ta dzielnica nosi nazwę Fuggerei.

Źródło: www.medievalists.net; pl.wikipedia.org; en.wikipedia.org; www.focus.pl